Ekološke determinante primarnih metoda i načina sprečavanja erozije poljoprivrednog zemljišta u Libiji

Dosadašnja istraživanja uticaja erozije na poljoprivredne površine u Republici Libiji pokazala su da je zemljište značajno ugroženo uticajem vazdušnih strujanja tokom cele godine i vodne erozije, pretežno u zimskom i ranom prolećnom periodu. Dosadašnji metodi zaštite zemljišta od erozije, posebno u uslovima evidentnog globalnog zagrevanja planete i pogoršanja klimatskih osobina, ne daju zadovoljavajuće rezultate. Procesi eolske erozije zahvatili su sva područja severne Afrike, od Maroka, do Egipta i manifestuju se sve intenzivnijom dezertifikacijom poljoprivrednih površina koje vazdušna strujanja svake godine iz Sahare i Libijske pustinje zasipaju ogromnim količinama peska.
Na osnovu rezultata prethodnih istraživanja izvedenih na nekoliko lokaliteta u Srbiji i podudarnih istraživanja u četiri poljoprivredna područja Libije i to rejon Tripoli, rejon Bayza, rejon Benghazi i rejon Sabha, utvrđene su i predložene ekološke determinante primarnih metoda načina sprečavanja erozije poljoprivrednog zemljišta.
Na smanjenje ukupnih poljoprivrednih površina i prirodne plodnosti zemljišta i eroziju, u celini, u Republici Libiji utiču abiotički faktori i direktni i indirektni antropogeni faktor.
Za zaštitu od erozije vodom na mediteranskim rejonima, idući od istoka, ka zapadu države, najefikasnije metode pruža gajenje višegodišnjih zeljastih biljaka koje posle godine zasnivanja stvaraju čvrstu ledinu na površini, a u rizosfernoj zoni snažnim i razgranatim korenovim sistemom odlično vezuju zemljište i sprečavaju ispiranje finih čestica zemlje. Zbog značajnog pozitivnog uticaja na zemljište ove biljne vrste nazivaju se pokrovni usevi. U vlažnijem istočnom području (Bayda i Bengazi), za zasnivanje pokrovnih useva na površinama pod intenzivnom biljnom proizvodnjom (ratarskom i voćarsko-vinogradarskom) treba koristiti jednogodišnje trave sudanska trava, jednogodišnji sirak i interspecijes hibrid ove dve vrste.Snažnim korenovim sistemom one mogu iskoristiti biljne asimilative i vodu iz dubljih slojeva zemljišta, a nadzemnom biomasom odlično prekrivaju površinu sprečavajući evaporaciju i ublažavaju sve vidove erozije zemljišta. U aridnijim predelima i na lakšim peskovitim zemljištima trebalo bi se opredeliti za višegodišnje pokrovne useve. Najpodesnije vrste bile bi prerijsko proso ili višegodišnji almum sirak. Ove vrste mogu se gajiti kao čisti usevi, ali je celishodnije formirati smeše sa višegodišnjim grahorom ili lupinama.
U povoljnijim zemljišnim uslovima i u predelima sa više padavina višegodišnji pokrovni usev može se formirati sadnjom miskantusa. U voćnjacima i vinogradima za zaštitu od erozije vodom trebalo bi na međurednom prostoru gajiti lupine (mediteranska, španska, marokanska ili peščana) koje su dobro adaptirane na aridnije uslove Mediterana. Kao pokrovni usevi u oaznim predelima mogu se gajiti grahori, prerijsko proso i slonova trava, kao i hibridi ove dve vrste. Ove biljne vrste vrlo dobro podnose sušu i vrlo visoke temperature vazduha.
U agroekološkim uslovima Srbije za sprečavanje erozije vetrom najbolje rezultate pokazali su vetrozaštitni pojasevi. Za zaštitu poljoprivrednih površina u proučavanim rejonima Republike Libije, za podizanje zaštitnih pojaseva trebalo bi gajiti zimzelene visokostablašice kao što su čempresi, borovi, eukaliptusi, kedrovi i tuje. Između ovih zasada usađuju se u međuredove niske grmolike biljke, na prime lovori i lovor višnje, zatim, planike, tamarisi, berberisi i mahonije. Navedene vrste brzo rastu, tolerantne su na sušu, soli i visoke temperature vazduha.
Pored živih zaštitnih pojaseva (pokrovni usevi i zaštitni vetropojasevi) u novije vreme za sprečavanje erozije koriste se i takozvani neživi pojasevi. Oni mogu predstavljati različite improvizovane zidove izgrađene od priručnih materijala. Na nepoljoprivrednim površinama (nagibi i kosine pored puteva, obale rečnih tokova) za sprečavanje erozije koriste se kombinovano višegodišnji travni usevi u koje se postavljaju plastične rešetke koje sprečavaju ispiranje površinskog sloja zemljišta posle bujičnih kiša ili od eolske erozije.